در سالهای اخیر، بهرهگیری از نور طبیعی روز در ساختمانها به دلیل صرفهجویی انرژی و افزایش کیفیت فضاهای داخلی اهمیت ویژهای یافته است. سیستمهای انتقال نور روز هوشمند با استفاده از فناوریهای نوین تلاش میکنند نور خورشید را به قسمتهای تاریک ساختمان (مانند فضاهای میانی یا طبقات پایین) هدایت کنند. بهطور کلی لولههای نوری، نورگیرهای آینهای، فیبر نوری و نورگیرهای خورشیدی هوشمند، مثالهای اصلی این فناوریها هستند. برای نمونه، لولههای نوری ساختارهایی فیزیکی برای انتقال یا توزیع نور طبیعی به کار میروند، اما در سیستمهای پیشرفتهتر از آینه و فیبر هم استفاده میشود. در ادامه هر یک از این روشها بههمراه مزایا، معایب و کاربردهایشان بررسی میشود و در نهایت سیستم نورگیر خورشیدی هوشمند روشنا معرفی میشود.
لولههای نوری خورشیدی (سولارتیوب)
لولههای نوری خورشیدی (Solar Tubes) نوعی سامانه غیرفعّال پسیو برای انتقال نور طبیعی هستند که از یک گنبد شفاف در بام برای جذب نور خورشید و یک لوله داخلی با پوشش بازتابنده برای انتقال آن به داخل ساختمان تشکیل میشوند
. این روش انرژی الکتریکی مصرف نمیکند و به تجهیزات پیچیده نیاز ندارد. با این حال، لولههای نوری صرفاً در فواصل کوتاه (معمولاً کمتر از 3-6 متر) کارآمد هستند و نمیتوانند نور را به آسانی به طبقات پایین یا فضاهای پیچیده هدایت کنند.
- مزایا: نصب ساده، هزینه نسبتاً کم، عدم نیاز به برق و تأمین نور ملایم و بدون خیرگی.
- معایب: نیاز به مسیر مستقیم از بام تا محل نصب، افت نور با افزایش طول لوله، محدودیت در انتقال به طبقات پایین یا از میان موانع.
- کاربردها: روشنایی فضاهای کوچک داخلی مانند سرویس بهداشتی، راهرو، پارکینگ یا انباری که امکان نصب نورگیر استاندارد ندارند، استفاده میشود.
نورگیر آینهای (بازتاب دهنده آینه ای خورشیدی)
نورگیرهای آینهای از یک یا چند آینه (یا پنل آینهای متحرک) برای هدایت نور خورشید استفاده میکنند. این سیستمها با دنبالکردن حرکت خورشید، آینهها را بهگونهای تنظیم میکنند که اشعه خورشید در طول روز به نقطه یا پنجره دلخواه منعکس شود. در طراحیهای مدرن، معمولاً از سیستم ردیابی خورشید دو محوره استفاده میشود تا آینهها بتوانند با دقت بالا خورشید را دنبال کنند؛ به عنوان مثال در برخی سامانهها از فناوری موقعیتیاب ماهوارهای (GPS) کمک گرفته میشود که دقت بیشتری نسبت به حسگر نوری دارد.
- مزایا: امکان انتقال نور به مسافتهای بیشتر نسبت به لوله نوری، قابلیت تنظیم دینامیک مسیر نور و مناسب برای فضاهای وسیعتر، کاهش چشمگیر نیاز به نور مصنوعی در طول روز و افزایش روحیه ساختمان ها
- معایب: هزینه و پیچیدگی بالاتر نسبت به روشهای پسیو، نیاز به نگهداری سیستم مکانیکی و الکترونیکی، قیمت بالاتر به دلیل وجود موتور و قطعات مکانیکی و الکترونیکی
- کاربردها: روشنایی فضاهایی با فاصله 3 تا 15 طبقه فاصله از پشت بام مانند راهپلهها، اتاق های پشتی سالنها و بخشهای میانی ساختمان که نور کافی ندارند(در صورت وجود پاسیو)
انتقال نورخورشید با لوله های فیبر نوری
سامانههای فیبر نوری فعال امکان هدایت نور خورشید به فضاهای بسیار دور از بام را فراهم میکنند. مثلاً مدلهای تجاری وجود دارند که پنل سقفی بزرگی شامل دهها عدسی منشوری دارد؛ هر عدسی نور خورشید را بر مجموعهای از الیاف نوری متمرکز میکند. در سیستم یکی از شرکتها، ۶۲ عدسی فِرِزل نور را به الیاف نوری ۰٫۷۵ میلیمتری میتابانند و بستههای فیبر را تا ۱۸ متر به داخل ساختمان هدایت میکنند. در فضای داخلی میتوان نور خروجی از فیبر را از طریق چراغهای مختلف (پنل سقفی، پروژکتور و غیره) پخش کرد. مزیت اصلی فیبر نوری این است که افت نور به نسبت اندک است؛ حتی در طول ۱۰ متر حدود ۶۴٪ نور اولیه و در ۲۰ متر حدود ۴۰٪ آن منتقل میشود. از سوی دیگر، هزینه بالای نصب و پیچیدگی تجهیزات، محدودیت اصلی این فناوری است.
- مزایا: انتقال نور به فواصل طولانی (دهها متر) بدون تأثیرپذیری از ارتعاش یا صدا، نفوذپذیری بالای روشنایی در عمق ساختمان، کنترل دمایی بهتر (بار گرمایی کم).
- معایب: هزینه زیاد تجهیزات و نصب، ابعاد بزرگ پنل جذب کننده، نیاز به سیستم الکترونیکی و نگهداری بالاتر.
- کاربردها: پروژههای ویژه مانند موزهها، پیادهروهای زیرزمینی یا ساختمانهای با عمق زیاد که دسترسی به نور خورشید مشکل است.


نورگیرهای خورشیدی هوشمند(آینه خورشیدی)
نورگیرهای خورشیدی هوشمند سامانههایی ترکیبی از آینه متحرک، حسگرها و سیستم الکترونیکی پیشرفته برای ردیابی و انتقال نور خورشید به طبقات پایینتر هستند. در این سیستمها یک پنل آینهای نسبت به موقعیت خورشید تنظیم میشود تا نور ورودی را در جهت دلخواه متمرکز کند. به عنوان مثال، سیستم روشنا با استفاده از یک آینه هوشمند متحرک و محاسبات دقیق الکترونیکی، نور خورشید را به واحدهای کمنور ساختمان (مانند اتاقهای شمالی، راهپله و زیرزمین) منتقل میکند.
این سامانهها به دلیل ردیابی خودکار خورشید در تمام ساعات روز و زاویهدهی هوشمند، قادرند مقدار نور بیشتری را نسبت به سیستمهای غیرفعال منتقل کنند. برخی از این نورگیرها قابلیت انتقال نور تا بیش از ۲۰ طبقه پایینتر را دارند. بهعلاوه، به دلیل استفاده از فناوری موقعیتیابی دقیق و الگوریتمهای هوشمند، نسبت به روشهای سنتی بازتابنده دقت بالاتری در هدایت نور دارند. شرکت «نوین افق» (تولیدکننده روشنا) برای محصولات خود گواهیهای دانشبنیان و تأییدیههای شهرداری و مرکز تحقیقات مسکن و شهرسازی را دریافت کرده است؛ بهطور خاص دو مدل نورگیر خورشیدی روشنا ۱۱۰ و ۲۲۰ موفق به اخذ گواهی دانشبنیان از معاونت علمی ریاست جمهوری شدهاند.
- مزایا: افزایش چشمگیر نور طبیعی فضاهای داخلی و کاهش شدید نیاز به روشنایی مصنوعی (کاهش مصرف برق)
- افزایش رفاه ساکنان (افزایش ترشح هورمونهای روحیهبخش)
- ، قابلیت نصب در ارتفاعات و انتقال نور تا دهها مترپایین تر، مناسب برای فضاهای شمالی یا تاریک.
- کاربردها: مناسب برای ساختمانهای با پاسیو(نورگیر) میانی یا شمالی کمنور، فضاهایی که نصب پنجره جدید ممکن نیست یا کافی نیست، همچنین امکان نصب در راهپله و زیرزمین با دریافت نور از سقف. جهت اطلاعات بیشتر می توانید از صفحه محصولات وبسایت نورگیر هوشمند بازدید بفرمایید.
همانطور که مشاهده میشود، هر روش کاربرد و محدوده عملکرد خاص خود را دارد. برای مثال، لولههای نوری ساده و کمهزینه بوده اما فقط در فضاهای نزدیک سقف مؤثرند؛ در حالی که سیستمهای هوشمند مثل روشنا با ردیابی خورشید امکان انتقال نور به عمق ساختمانهای چندطبقه را فراهم میکنند.
سامانه نورگیر خورشیدی هوشمند روشنا
شرکت نوین افق (برند روشنا) یکی از اولین و بزرگترین شرکت ایرانی در حوزه نورگیرهای خورشیدی هوشمند است. روشنا از یک آینه خورشیدی متحرک و سیستم کنترلی هوشمند برای رهگیری خورشید بهره میبرد تا در تمام ساعات روز نور خورشید را به داخل ساختمان منتقل کند. این شرکت با استفاده از فناوری روز و طراحی مطابق معماری بومی ایران، موفق به دریافت تأییدیههای مختلف تحقیقاتی و صنعتی شده اشست. از جمله افتخارات روشنا میتوان به کسب گواهی دانشبنیان معاونت علمی ریاست جمهوری برای محصولات خود اشاره کرد.
مزایای مهم نورگیر هوشمند روشنا عبارتند از افزایش میزان نور طبیعی در ساختمان (بهویژه واحدهای کمنور) و بهرهمندی ساکنان از محیط روشنتر و سالمتر . همچنین با کاهش چشمگیر استفاده از روشنایی مصنوعی، مصرف انرژی الکتریکی ساختمانها کاهش یافته و بازده انرژی افزایش مییابد. تیم پشتیبانی روشنا خدمات مشاوره رایگان، نصب و نگهداری این سامانهها را ارائه میدهد. جهت کسب اطلاعات بیشتر میتوانید به صفحات محصولات وبسایت نورگیر هوشمند مراجعه کرده یا مستقیماً با شرکت تماس بگیرید تا پس از بازدید رایگان، راهکار مناسب ساختمان شما پیشنهاد شود.
جمعبندی: انتخاب سیستم انتقال نور مناسب بستگی به ارتفاع ساختمان، بودجه و نیاز نوردهی فضا دارد. سیستمهای هوشمند مانند روشنا با فناوری پیشرفته میتوانند در پروژههای مسکونی و تجاری، حتی با طراحی پیچیده، نور طبیعی را به قسمتهای تاریک ساختمان برسانند. برای مشاوره تخصصی و بهرهمندی از این سامانهها، با کارشناسان نورگیر روشنا تماس بگیرید.
بدون دیدگاه